Έως σήμερα έχουν απομονωθεί περισσότεροι από 100 διαφορετικοί τύποι ιών HPV. Από αυτούς, 30-40 είναι υπεύθυνοι για τα κονδυλώματα της γεννητικής περιοχής και 15-20 είναι ογκογόνοι. Η εμμένουσα λοίμωξη από ογκογόνους τύπους είναι υπέυθυνη για σχεδόν όλα τα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου στις γυναίκες και για το μεγαλύτερο ποσοστό καρκίνων της γεννητικής περιοχής σε γυναίκες και άνδρες.
Δύο ογκογόνοι τύποι, ο 16 και ο 18 προκαλούν το 70% των καρκίνων του τραχήλου. Κάθε χρόνο στις ΗΠΑ 4000 γυναίκες πεθαίνουν από καρκίνο του τραχήλου. Στη Ελλάδα ο αριθμός φτάνει περίπου τις 300 γυναίκες.
Από τους μη ογκογόνους, οι τύποι 6 και 11 ευθύνονται για το 90% των κονδυλωμάτων της γεννητικής περιοχής και το 100% των περιστατικών υποτροπιάζουσας αναπνευστικής θηλωμάτωσης (μιας σπάνιας αλλά σοβαρής χρόνιας λοίμωξης του λάρυγγα και της τραχείας) που προσβάλλει παιδιά ηλικίας 2-4 ετών.
Οι HPV προσβάλλουν τα κύτταρα της βασικής στοιβάδας της επιδερμίδας και παραμένουν εκεί σε μία λανθάνουσα κατάσταση που μπορεί να διαρκέσει από λίγους μήνες έως αρκετά χρόνια. Κατά τη διάρκεια της λανθάνουσας αυτής κατάστασης δεν παρατηρούνται κλινικά ορατές βλάβες-δηλαδή κονδυλώματα-αλλά παρόλα αυτά ο ασθενής είναι ήδη μολυσμένος από τον ιό. Μία λανθάνουσα λοίμωξη μπορεί να γίνει ενεργής σε περιόδους καταστολής του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά και κατά τη διάρκεια της κύησης.
Tα οξυτενή κονδυλώματα εντοπίζονται κυρίως στο πέος, τον κόλπο, τον τράχηλο, το αιδοίο, το περίνεο και την περιπρωκτική περιοχή. Μπορεί να παρατηρείται μία ή περισσότερες μικρές δερματικές βλάβες οι οποίες είναι είτε επίπεδες είτε εξωφυτικές. Τα οξυτενή κονδυλώματα μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή. Συνήθως 2/3 των ανθρώπων που έχουν κάποια σεξουαλική επαφή με άτομα που φέρουν κονδυλώματα μολύνονται από τον ιό και εμφανίζουν κλινικά ορατές βλάβες μετά από 1 έως 8 μήνες.
Το κάπνισμα, τα αντισυλληπτικά, οι πολυάριθμοι σεξουαλικοί σύντροφοι καθώς και η πρόωρη έναρξη της σεξουαλικής ζωής θεωρούνται παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση οξυτενών κονδυλωμάτων.
Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή όταν πρατηρούνται εξωτερικά οξυτενή κονδυλώματα να γίνεται έλεγχος για κολπικά ή ουρηθρικά εσωτερικά κονδυλώματα. Για παράδειγμα πάνω από το 50% των γυναικών με εξωτερικά οξυτενή κονδυλώματα έχουν και τραχηλικά κονδυλώματα.
Η θεραπεία των οξυτενών κονδυλωμάτων περιλαμβάνει την κρυοθεραπεία, την διαθερμοπηξία, την απόξεση καθώς και την τοπική θεραπεία με ειδικές κρέμες που αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό του ιού HPV.
Η πρόληψη μπορεί να επιτευχθεί μέσω του εμβολιασμού κατά των ιών HPV.
Στην Ελλάδα κυκλοφορούν 3 εμβόλια:
- το τετραδύναμο που περιέχει τα στελέχη μη ογκογόνα 6, 11 και τα ογκογόνα 16 και 18
- το διδύναμο που περιέχει τα ογκογόνα 16 και 18
- το εννιαδύναμο που περιέχει εκτός των στελεχών 6, 11, 16, 18 του τετραδύναμου εμβολίου και τα στελέχη 31, 33, 45, 52 και 58
Τα στελέχη 16, 18 που περιέχονται και στα 3 εμβόλια προκαλούν το 70% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας παγκοσμίως και τα στελέχη 31, 33, 45, 52, 58 που περιέχονται επιπλέον στο εννιαδύναμο εμβόλιο προκαλούν ένα επιπλέον 20% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας. Τα εμβόλια αυτά είναι ασφαλή και συμπεριλαμβάνονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού για όλα τα κορίτσια από 12 ετών και πάνω.
